1. maí.

 

 marxist_motherland__1

 

Út á hvađ gengur 1. mai ?

 

  Á vefsetri ASÍ (Alţýđusambands Íslands) er sagt frá ţví ađ á ţingi evrópskra verkalýđsfélaga í París áriđ 1889 var samţykkt tillaga frá Frökkum um ađ 1. maí skyldi verđa alţjóđlegur frídagur verkafólks. Frakkar lögđu til ađ verkafólk notađi daginn til fjöldafunda til ađ fylgja eftir kröfum um 8 stunda vinnudag og ađrar umbćtur á kjörum sínum. Rússar lögđust gegn tillögunni. Ţeir töldu ađ undir ţeim kringumstćđum sem ríktu í Rússlandi vćri ómögulegt ađ framfylgja henni.

Valiđ á ţessum degi styđst viđ rótgróna hefđ í sunnanverđri Evrópu ţar sem menn tóku sér oft frí ţennan dag. Í heiđnum siđ var hann táknrćnn fyrir endalok vetrarins og upphaf sumarsins. Í Skandinavíu var 1. maí fyrsti dagur sumars. Kirkjan helgađi 1. maí dýrlingnum Valborgu sem var ensk prinsessa, trúbođi og abbadís í Ţýskalandi. Svíar halda enn ţann dag í dag upp á Valborgarmessu kvöldiđ fyrir 1. maí.

Áriđ 1923 var fyrst gengin kröfuganga á 1. maí á Íslandi. Dagurinn varđ lögskipađur frídagur á Íslandi áriđ 1972 en til samanburđar má geta ţess ađ ríkisstjórn jafnađarmanna í Svíţjóđ gerđi daginn ađ frídegi áriđ 1938.

Á 1. maí gengur launafólk undir rauđum fána og leikinn er alţjóđasöngur verkalýđsins, Internasjónalinn sem einnig kallast Nallinn. Sumir hugsa ađallega um Sovétríkin sálugu og alrćđisvald kommúnistastjórna ţegar ţeir sjá fánann og heyra sönginn. En upprunalega merking ţessara tákna er fyrst og fremst krafa um breytingar og réttlátara ţjóđfélag. Rauđi liturinn á fána verkalýđshreyfingarinnar táknar uppreisn gegn ranglćti. Hann ţýđir ađ nú sé nóg komiđ, auk ţess sem hann táknar dagrenninguna.

Alţjóđasöngur Verkalýđsins var fyrst fluttur opinberlega í júlí 1888. Höfundur er Eugén Pottier en Sveinbjörn Sigurjónsson ţýddi sönginn yfir á íslensku. Lagiđ er eftir Frakkann Pierre Degeyter og er frá 1888.

Nallinn.

 

Fram, ţjáđir menn í ţúsund löndum
sem ţekkiđ skortsins glímutök !
Nú bárur frelsis brotna á ströndum
bođa kúgun ragnarök
Fúnar stođir burtu vér brjótum
Brćđur! Fylkjum liđi í dag !
Vér bárum fjötra, en brátt nú hljótum
ađ byggja réttlátt ţjóđfélag


Ţó ađ framtíđ sé falin,
grípum geirinn i hönd !
Ţví Internationalinn
mun tengja strönd viđ strönd


Á hćđum vér ei finnum frelsi,
hjá furstum eđa gođaţjóđ;
nei, sameinađir sundrum helsi
og sigrum, ţví ei skortir móđ.
Alls hins stolna aftur vér krefjumst,
ánauđ ţolir hugur vor trautt,
og sjálfir brátt vér handa hefjumst
og hömrum međan járn er rautt


Vér erum lagabrögđum beittir
og byrđar vorar ţyngdar meir,
en auđmenn ganga gulli skreyttir
og góssi saman raka ţeir.
Nú er tími til dirfsku og dáđa.
Vér dugum, - ţiggjum ekki af náđ,
Látum brćđur ţví réttlćtiđ ráđa,
svo ríkislög vor verđi skráđ


Till sigurs, eining öreiganna
međ alţýđunnar stolta nafn
Ţín jörđ er óđal allra manna,
en ekki fyrir gamm né hrafn !
Ţeirra kyn skóp ţér örbirgđ og ótta
en er ţeir skuggar hverfa úr sýn
einn vordag snemma á feigđarflötta
mun fegurđ lífsins verđa ţín


Sókn til frelsis er falin
vorri fylkingu í dag
unz Internationalinn
er allra brćđrarlag

Hvers vegna var 1. maí fyrir valinu sem baráttudagur verkaklíđsins ?

 

Líklegt er taliđ ađ fyrsti maí hafi orđiđ fyrir valinu sem alţjóđlegur baráttudagur verkalýđsins vegna ţess ađ til forna voru haldnar almenningshátíđir á ţessum degi. Af ţeim sökum hafđi dagurinn á sér alţýđlegan blć og međal annars má nefna ađ kirkjum og konungum gekk illa ađ gera hann ađ kristnum hátíđisdegi. Á síđari öldum var maí álitinn fyrsti mánuđur sumars. Rómverska gyđjan Maja var tákn ćsku og vors.

Ţađ var bandaríska verkalýđssambandiđ (A.F.L.) sem lagđi fram ţá tillögu ađ gera 1. maí ađ baráttudegi verkalýđsins á ţingi Alţjóđasambands sósíalista sem hófst í París á 100 ára afmćli frönsku byltingarinnar 14. júlí 1889.
 

 

 


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband